Platenspelers

Een platenspeler wordt gebruikt voor het mechanisch opnemen en weergeven van geluid. Om het geluid van een grammofoonplaat te reproduceren wordt deze rondgedraaid en aan de hand van een naald in de groef wordt de muziek hierdoor zachtjes hoorbaar. Deze geluiden worden aan een versterker gekoppeld en zo via een luidspreker hoorbaar gemaakt. In de begintijd van het ontstaan van de platenspeler werden deze geluidsgolven door een hoorn aangesloten op de speler hoorbaar gemaakt. De platenspeler bestaat uit verschillende onderdelen zoals de arm met het element, de motor die het plateau laat draaien waar de platen op worden neergelegd en de chassis die alle onderdelen samenvoegt.

De platenspeler is in 1877 uitgevonden door Thomas Edison. Bij het uitvinden van een dictafoon kwam hij erachter dat door trillingen in het toestel puntjes in het tin werden gegraveerd. Nadat hij een rijmpje in de trechter van het apparaat had geroepen kon hij het via het verplaatsen van de naald horen. Zo ontstond de fonograaf, de voorloper van de grammofoon, die geluid kon opnemen en laten afspelen.

In 1890 verkrijgt de Amerikaan Charles Tainter patent op een nieuw soort was voor het afspelen van de platen. Tijdens het opnemen ontstaan groeven in de was waar muziek in kan worden opgenomen. Met behulp van een naald kan de muziek worden afgespeeld en worden versterkt door een hoorn.

Tot eind jaren 60 waren er vooral platenspelers waar de arm met het element met de hand op de plaat moest worden neergelegd. Daarna werd dit proces geautomatiseerd en de speler kan vaak door één druk op een knop de naald op de plaat leggen.

In de huidige tijd worden platenspelers vaak gebruikt als draaitafels voor dj’s. Deze zogenoemde draaitafels maken gebruik van een ander soort naald en zijn minder goed beschermd tegen schokken. Een bekend model is de Technics Sl2100 die al sinds de jaren 80 gebruikt wordt.

Het chassis is de bak waarin alle onderdelen van een platenspeler bevestigd worden. Deze is gemaakt van hout of kunststof. Tegenwoordig is er ook een subchassis waar alleen het plateau en de arm aan bevestigd zijn. De motor is ook bevestigd in de chassis en staat meestal los van de andere onderdelen. Een open chassis is tegenwoordig steeds normaler omdat er hierdoor minder contactgeluiden hoorbaar zijn en het design zeer fraai oogt.

Het plateau is een platte schijf waar de grammofoonplaten op worden gelegd. Deze kan van verschillend materiaal gemaakt zijn zoals aluminium, acryl of metaal. Platenspelers met een dikker plateau zijn vaak terug te vinden in duurdere prijsklassen. Deze hebben vaak een lichte en stille motor waardoor de geluiden hiervan nauwelijks hoorbaar zijn. De lager in het midden is van essentieel belang omdat deze geen geluid voort mag brengen. Het plateau kan worden aangedreven door een tussenwiel, een direct drive elektromotor of de snaar (meest gebruikt). Vroeger werd er meestal een mat (rubber, kurk, lood, vilt) op het plateau gelegd maar deze wordt tegenwoordig steeds vaker weggelaten.

De motor drijft het plateau aan, en vinden we in verschillende vormen. Zo zijn er motoren op wisselstroom, gelijkstroom en direct drive motoren. Het belangrijkste van de motor is dat de plaat op het juiste toerental wordt afgespeeld.

De arm van een platenspeler bestaat uit een buis met aan de ene kant het element en aan de andere kant het contragewicht. Door de bevestiging op een lager kan de buis horizontaal en verticaal bewegen. De bedrading van het element naar de versterker loopt door de arm. De kwaliteit van de arm kan nogal verschillen, afhankelijk van het materiaal (aluminium, carbon fiber, titanium) en de lager. Instellingen die je aan de arm kunt doen hebben grote invloed op de geluidskwaliteit. Denk hierbij aan de naaldkracht (tussen 1 en 2,5 gram) en de dwarsdruk, aftasthoek en fouthoek van de naald.

Het element (koper, zilver, goud) is opgebouwd uit verschillende onderdelen. Het huis omvat alle onderdelen waaronder de generator, een cantilever en aansluitpennen. Deze onderdelen zorgen ervoor dat de naald op de juiste wijze in de groef terecht komt. De naald is een belangrijk onderdeel van de platenspeler en bevindt zich aan het einde van de naalddrager. In het begin waren de naalden van metaal gemaakt en moesten na het spelen van elke plaat vervangen worden. Later werd de naald van saffier of diamant gemaakt, wat veel langer meegaat. De uitslag van de naalden wordt tegenwoordig elektronisch versterkt wat een langere duur van de naald betekend.

Vele bekende merken zoals Philips, Sony, Pioneer, JVC, Akai en Lenco brengen platenspelers op de Europese markt.

Door de jaren heen zijn er heel wat bijzondere soorten platenspelers ontwikkeld, elk met hun eigen functionaliteiten. Zo verscheen er kort na de tweede wereldoorlog de platenwisselaar, een platenspeler waar meerdere platen op kunnen worden gelegd en die automatisch worden omgewisseld. Een ander bekend geluidsapparaat, de jukebox, speelt singles af nadat iemand geld of een munt heeft ingeworpen. Jukeboxen zijn nog steeds erg populair en gewild. Door de terugkerende populariteit van vinyl zijn er ook platenspelers ontstaan met usb-aansluiting, waardoor muziek van de plaat kan worden omgezet (meestal naar mp3 formaat) en worden opgeslagen op de computer.