Nederlandse luidsprekers, heden en verleden

Omdat ik met groot plezier mijn extra set Driade (102) luidsprekers weer eens heb opgesteld en daar opnieuw van onder de indruk raakte, heb ik eens in mijn geheugen gegraven en een globaal overzicht gemaakt van in Nederland gefabriceerde luidsprekers.

Nederlandse luidsprekers zijn van hoge kwaliteit. Je hebt geen import kosten en de distributie kosten vallen lager uit. Je krijgt dus als het goed is, meer kwaliteit voor hetzelfde geld dan dat je aan een buitenlandse luidspreker zou besteden!

Zo’n beetje de oudste (vanaf 1955) en nog in vol bedrijf zijnde luidsprekerfabrikant is de firma Hepta, ooit begonnen in Amsterdam. Vele types zijn in de loop der jaren gemaakt door de firma van vader en zoon Rutgers. Allen met een uitstekende prijs/kwaliteit verhouding. Zelf heb ik de Gem en de Menhir gold gehad. De Gem monitor presteerde zéér goed voor zijn geld en de Menhir was bijzonder van vorm. Hepta heeft zich steeds goed aan het tijdsbeeld weten aan te passen en is een vaste waarde op de Nederlandse audiomarkt.

Solosound van wijlen George Vermeulen was de eerste fabrikant van elektrostatische weergevers in Nederland. Het bedrijf is later voortgzet en bestaat nog steeds.

De firma Final is opgericht in 1991 door de broers Michiel en Maarten Smit en zij legden zich eveneens toe op het produceren van elektrostatische weergevers. Ze speelden en spelen nog steeds een duchtig woordje mee, met uitstekende kwaliteits producten die tot over de gernzen bekend zijn.

In de zeventiger en tachtiger jaren werden in Wormerveer de Hi-Lo luidsprekers gemaakt door de heer Hartholt. Zijn items hadden een zeer voordelig prijskaartje en klonken toch goed.

Kortstondig zijn er (vanaf 1985) vanuit Limburg volledig keramische (gemaakt van klei) luidsprekers gemaakt door Sint Joris Audio de Scepter luidsprekers.

Betonnen (polycrete) weergevers worden door de sympathieke Koos Schenk al vanaf 1988 tot op de huidige dag op de markt gebracht onder de naam Terazzo Art Fidelity (TAF). Dit zware en zeer dode materiaal leent zich uitstekend voor de productie van weergevers. Er werden design types als de Tjéé en de Synergie ontworpen alsmede reusachtige kasten met losse filters

Begin jaren 80 startte Hans Baan zijn succesvolle bedrijf Translator. Deze luidsprekers waren ook zeer succesvol, de Impact types en de Morganiet worden nog tot volle tevredenheid gebruikt, de conusophanging is echter bij de meeste exemplaren aan vervanging toe door het gebruikte materiaal.

Lyric Audio was het geesteskind van Randolf Zeeman. Deze voormalig medewerker van Theo Pruys heeft in korte tijd een aantal zeer goede ontwerpen op de markt gebracht onder de type aanduidingen LS1 tot en met LS4.

Rob Meyst en Wim Corbier starten in 1984 MC Systems. Sinds dat jaar zagen vele typen het levenslicht met meerdere belangrijke innovaties onder andere om kleuring te voorkomen en strakker laag te produceren. Zeer bekend waren de types: M1, en M3. Dit bedrijf draait dus al lang mee en is voor Nederlandse begrippen succesvol.

Ton Dunnebier starte zijn bedrijf Audiolab in 1977 vanuit Maarsen en verhuisde later naar Zeewolde waar het merk in korte tijd erg populair werd en een behoorlijk marktaandeel verwierf met ondermeer de Minax, Thesis, Symbol en de Laudate. Met de Phantas Magoria was er een vroeg en hoogwaardig subwoofer systeem uitgedacht. Later vertrok het bedrijf naar Follega in Friesland waar de opvolgers zich ook specialiseerde in het zogenaamde reconen van luidspreker units van alle merken. Ook uit Friesland kwamen de BMS Etiéne luidsprekers waarvan de Lorelei goed werd ontvangen, ik weet niet of dit bedrijf nog meedraait vandaag de dag.

Een vanaf 1978 flink aan de weg timmerende fabrikant was BNS, van de altijd sigaarrokende joviale Bourgondiër Frans van den Berghe, die vanuit Loon Op Zand, zijn producten Nederland en Europa in zond. Vele typen zagen het levenslicht, allen met een zeer realistisch prijskaartje. De meeste hadden de aanduiding E gevolgd door een nummer. Succesvol waren de Soundcolumns met hun rondom gespannen doek. De topmodellen waren de Zillion en de Nobis. Helaas is Frans ons te vroeg ontvallen.

Een merk wat al heel lang bestaat en wat we zeker niet mogen vergeten is Pied Piper. Gerbrand van Veen weet dit merk al 30 jaar in bedrijf te houden. Het oerontwerp maakte hij samen met audio recensent Klaas Feenstra van het blad HVT. Het betrof aanvankelijk een zelfbouw ontwerp volgens het “open pijp”principe, waarvan ik de eerste uitvoering (uitgerust met Ribbon tweeter en Philips units) één weekend in huis heb gehad; zij konden mijzelf niet bekoren. Pied Pipers worden niet gemaakt in een fabriek maar in “een atelier”!

O.L.S. (later Kharma genaamd) werd begin tachtiger jaren opgericht door Charles van Oostrum, hij maakt weergevers die bijna allemaal in het high-end cirquit zowel qua uitvoering als prijs thuishoren. Als één van de weinigen worden zijn producten over de hele wereld gewaardeerd en verkocht. De Exquisite is of was (?) de toplijn.

De sympathieke Engelsman Keith Marshall zette in Nederland vanaf 1986 het luidsprekermerk Impulse in de markt. Hij bracht een aantal zeer goede transmissielijn modellen op de markt die een stenen afdekplaat naar keuze aan de bovenkant hadden. Na een onderbreking gaat de productie door tot op de huidige dag onder de naam Audio Wise. Het transmissielijn principe is echter verlaten.

Vanuit Alkmaar brengt Frits Straatsma vanaf midden tachtiger jaren zijn Millon kwaliteit luidsprekers aan de man. De meeste typen hebben de naam Cobra met een nummeraanduiding. De Millon’s kunnen de vergelijking met vele veel duurdere high-end weergevers aan en zijn prachtig afwerkt. Bijzonder dat zo’n relatief kleine speler zo kan standhouden!

Een van de meest succesvolle merken was Driade, opgericht door audio importeur Arnold Heres. Hij startte de onderneming vanuit het kleine plaatsje IJsselmuiden. Een van de eerste uitgebrachte types (van de serie 7 t/m 55) was de Driade 33, die meteen een succes werd. Ik heb die speaker zelf gehad en was direct diep onder de indruk. Het model 44 die ik vervolgens kocht was ongekend goed en het diepe laag was “een sensatie”.

Alle modellen hadden het fraaie en afwijkende driehoeksmodel, wat niet alleen cosmetisch bijzonder oogt, maar ook grote akoestische voordelen opleverde. De afwerkinggraad was subliem evenals de kwaliteit van de folders. De opvolgende serie 71 t/m 103 verkochten voor Nederlandse begrippen ongekend goed. De (grotere) duurdere modellen vanaf de 101 waren uitgerust met de befaamde en dure Eton units.

Mijns inziens had Arnold Heres goud in handen met zijn merk en had hij wereldwijd kunnen doorbreken. Helaas heeft hij zijn merknaam verkocht en zijn er door de firma Penta andere modellen met een andere techniek onder de naam Driade op de markt gebracht tot de productie helemaal stopte. Voor de lol heb ik onlangs mijn Driade’s 102 weer aangesloten. Deze weergevers kosten destijds 2000 euro per paar. Ze staan nu zij aan zij met mijn Avalon Avatars die 3,5 maal zoveel kostte (ze hebben dezelfde laag/mid unit) . Het verschil is minimaal!

Ook uit IJsselmuiden (en in de begintijd in hetzelfde bedrijfspand als Driade) ontwierp Age van der Woud Xanadu weergevers. Hij bedacht het zogenaamde hybride-tube systeem. Al zijn modellen waren erg goed en ook prachtig afgewerkt. De duurdere modellen waren uitgerust met de beroemde Dynaudio Esotar tweeters. Toppers waren de DS30 en de Ds17E. Age gaat nog steeds zeer gedreven door tot op de huidige dag. Het hybride-tube model heeft hij echter verlaten, nadat hij “het licht heeft gezien”.

Ad van Medevoort van de bekende elektronica lijn heeft ook goede luidsprekers op de markt gebracht, zowel dynamische als elektrostatische modellen en ook hybride modellen.

“Audio grootmeester” Johan Ketelaar uit ’t Harde maakt naast zijn succesvolle en hoogwaardige elektronica reeks ook al vele jaren goede luidsprekers. Onder de naam JK Acoustics verschenen vele Optima modellen met als eerste de Optima 1. Andere modellen zijn de Reference en Createch. Het absolute “vlaggenschip” is de Ultimate set met een prijskaartje van 37500 euro voor de “happy few”.

In ’t Harde vond ook korte tijd de productie plaats van Duson luidsprekers. Nico Disselkoen was oorspronkelijk importeur van de Franse Elipson luidsprekers, waarvan hij ook enkele modellen in licentie mocht vervaardigen. Deze samenwerking stopte, omdat hij teveel afweek van de oorspronkelijke ontwerpen. Duson was het gevolg hiervan.

Onder de merknaam Lambda (niet te verwarren met de Lambda van Magnat) bracht de firma Audipulse) enige jaren succesvolle goedkopere zuiltjes op de markt met types als de Topaz en de Granaat.

V-Vox Sound-cylinders draait ook al zo’n 25 jaar mee en maakt zoals de naam al doet vermoeden, pijpvormige luidsprekers van PVC met houten baffle. Ook dit ronde model heeft goede akoestische eigenschappen en spreekt aan door de ronde vorm. De PVC pijpjes werden overigens ook gebruikt door John van der Sluys (van het toenmalige blad Audio en Techniek) en Dolphin uit Kampen.

Kort werden vanuit Urk de Cobra weergevers uitgebracht met een look a la Avalon.
Sinds eind jaren negentig brengt de gedreven Rick Paap van Dynamic Solutions de Master luidsprekers op de markt, ook een zeer hoogwaardig product. Zelf heb ik de Master Three een jaar in bezit gehad, een fraai presterende grote monitor. De Contemporary kan zich meten met de beste Internationale weergevers.

Er zullen ongetwijfeld nog wel meer merken en merkjes zijn geweest, maar de bovengenoemde had ik in mijn geheugen.